Eindbaas energietransitie of aardgasvrij goeroe. Zomaar twee bijnamen van Procapper Johan Duut die zich, zoals je wel kunt raden, inzet voor het versnellen van de transitie in Nederland. Het gaat hem daarbij niet alleen om de snelheid, maar ook om een systeem te implementeren dat zorgt dat mensen er lokaal op vooruit gaan. “De gasbaten zijn voor een klein deel teruggekomen in Groningen en we willen nu een systeem bedenken zodat het geld ook in de dorpen blijft. Als je bijvoorbeeld winst gaat maken op lokaal biogas komt dit ten goede aan het dorp en niet aan een grote energiemaatschappij in het buitenland”, legt hij uit. In dit artikel spreekt hij over de projecten waar hij bij betrokken is, de risico’s aan lokaal werken en waarom juist hij zich inzet voor de energietransitie.

Hoogezand

Een jaar geleden was Johan druk met het verzorgen van aanvragen van gemeenten om aan de slag te gaan met een proeftuin aardgasvrij. Eén van die aanvragen was voor Hoogezand, in de gemeente Midden-Groningen. “Ze hadden daar al een aantal jaren een plan voor een warmtenet”, vertelt hij. “Het plan was financieel niet haalbaar en bleef daardoor op de plank liggen. Het kwam daar weer vanaf bij de aanvragen voor een proeftuin. Helaas lukte dit ook niet, maar door een volhardend College werd er een andere subsidie binnengehaald waardoor zij toch van start konden.” Ze hoefden bij de gemeente niet lang na te denken over wie ze zouden vragen om dit uit te gaan voeren. “Ik werd vrij snel gebeld nadat ze deze subsidie binnen hadden. Ze waren tevreden over hoe ik destijds gedegen en snel tot een uitvoeringsplan ben gekomen. Ze hebben denk ik gezien dat ik een doener ben die weet hoe je partijen in hun kracht kan zetten, hoe corporaties werken en wat er bij bewoners speelt.” Johan werkt daar nu als projectmanager. “Er is een plan en ik moet zorgen dat het warmtenet er daadwerkelijk gaat komen. Dat is gewoon hardcore projectmanagement en dat vind ik leuk.” In de praktijk betekent dat zorgen dat je weet wat er speelt, wat er technisch moet gebeuren en welke partijen betrokken moeten worden. “Technisch is er veel te realiseren met het geld, maar veel belangrijker vind ik het om de bewoners daar goed in mee te krijgen”.

Nieuwborgen

Samen met Procapper Marieke van der Vlugt werkt Johan ook als projectmanager mee aan de proeftuin in de dorpen Nieuwolda en Wagenborgen. “Ook daar ligt een kant en klaar idee. Zij willen met een biovergister en waterstof woningen gaan verwarmen door een lokaal netwerk met groen gas te organiseren. Hier is het echt de bedoeling dat het gas naar je cv-ketel gaat.” Daarmee is dit project nog niet klaar zegt Johan: “Nee, we willen de bewoners ook stimuleren om energie te besparen.” In beide dorpen staan oudere woningen die een behoorlijk verbruik hebben. “De duurste energie is energie die je eigenlijk niet nodig hebt”, verwoordt Johan dit mooi. “Het is altijd goed om te beginnen met energie te besparen. Daarmee willen we het gasverbruik aanzienlijk verlagen. Wat er overblijft willen we met groen gas en waterstof vervangen.” Ook hier is het plan om lokaal te werken. “De vergister staat bijna in de achtertuin van de mensen en wij willen dat dat groen gas daar ook blijft. Hier pleit ik in de versnelling ook heel erg voor. Laten we vooral kijken wat in de buurt beschikbaar is. In Hoogezand is dat een kartonfabriek met restwarmte, in Nieuwolda en Wagenborgen is dat een biovergister.”

 Risico’s

Aan lokaal werken kleven ook risico’s. Denk aan het stilvallen van de kartonfabriek of het wegvallen van de biovergister. In het maatschappelijk debat klinken ook veel bezwaren. Gaan we niet te snel? Krijgen we de investering nog wel terug? Johan heeft hier goed over nagedacht, begrijpt de bezwaren en ziet het positief in. “Natuurlijk moet het niet zo zijn dat wanneer de fabriek stil ligt, de woningen geen warmte hebben. Je moet zorgen voor een duurzame back-up die ook kan bijspringen in de winter. Met een goede projectmatige aanpak kun je deze risico’s beheersen.” Hij vertelt dat het makkelijk is om op nieuwe initiatieven kritiek te hebben, omdat die nog niet zijn uitontwikkeld. Denk daarbij aan het niet duurzaam produceren van zonnepanelen. “Bijna voor elke duurzame oplossing is de cirkel nog niet helemaal rond. Juist door er wel mee aan de slag te gaan kun je die cirkel steeds verder sluiten. Je ontwikkelt daardoor een steeds beter en robuust systeem van duurzame bronnen. Als de fabriek dan uitvalt, vangt een andere bron dat weer op.” Financieel ziet hij meer kansen dan risico’s. “Er gaat nu ook heel veel geld naar de energierekening. Zet dat geld in voor lokale oplossingen, dan wordt de lokale economie ook gestimuleerd. Lokaal kunnen we bijvoorbeeld mensen opleiden om woningen te isoleren.”  Ook bewoners in de buurt gaan profiteren van de lokale aanpak. “Het streven voor Nieuwolda en Wagenborgen is bijvoorbeeld om een lagere prijs neer te zetten voor het groene gas.”

OverDrive

Tijdens zijn werk voor woningcorporaties heeft Johan zijn passie voor het besparen van energie ontwikkeld. “Ik ben een techneut van oorsprong en heb bouwkunde gestudeerd. Daarna ben ik in de corporatiebranche terecht gekomen. Onderdeel van mijn werk was het besparen van energie.” Zelfs als Johan met zijn gezin gaat kamperen wordt er duurzaam gedacht. “Hahaha…ja, dan haal ik kleine gasflessen met biogas bij een prachtig familiebedrijf in Hoogezand.” Zijn passie komt overal terug, soms tot vervelens toe van zijn gezin. “Ja, dan zeggen ze: ‘Heb je hem weer…” Maar juist zijn gezin vormt een belangrijke motivatie om duurzaam te leven. “Ik wil zorgen dat mijn kinderen in de toekomst ook kunnen leven zoals wij dat nu doen. Wij hebben het nu best goed in Nederland en ik hoop dat zij in de toekomst kunnen zeggen: ‘Mijn vader heeft daar een steentje aan bijgedragen en hij heeft destijds goed gezien dat het nodig was om te versnellen.”

Tekst & Foto’s: Raymond Dekker