Nederland wil aardgasvrij worden, maar hoe pakken we dat bij bestaande wijken en dorpen aan? Deze vraag stond centraal bij het maken van de uitvoeringsplannen voor aardgasvrije ‘proeftuinen’. Het Rijk stelt dit jaar 90 miljoen euro beschikbaar voor deze proeftuinen. Het doel is om te leren wat een goede aanpak is en wat daar belangrijke aandachtspunten bij zijn. Samen met KAW ondersteunde Procap de gemeenten Oldambt, Midden-Groningen, Haren, Bedum / De Marne / Winsum / Eemsmond (vanaf 1 januari ‘Het Hogeland’) en Ten Boer om in korte tijd goede uitvoeringsplannen te maken. Elke proeftuin is uniek, maar er is één duidelijk overeenkomst: de Groninger gemeenten zijn door de aardbevingsproblematiek extra gedreven om bij te dragen aan de afbouw van aardgas.

Mirjam Scheinders, bewoner van de wijk Gorecht-Noord (Hoogezand): “Ik denk dat hier in het Noorden juist wel goed is dat we met dit soort projecten bezig gaan, om te laten zien aan Nederland dat je zonder aardgas kunt.”

Dit zijn de 5 lessen die wij samen leerden:

1. Elke wijk heeft zijn eigen oplossing

Soms is er één krachtige oplossing mogelijk. Denk aan een warmtenet op basis van restwarmte of een groengasnet met een biovergister als bron. Op andere plaatsen is er een palet aan individuele oplossingen en maatwerk nodig, maar een oplossing is er altijd. Dit vraagt om draagvlak in de wijk: waar een wil is, is een weg!

2. Zorg dat er meer gebeurt dan alleen aardgasvrij

Bewoners raken enthousiast wanneer zij merken dat de overstap naar aardgasvrij wonen ook iets oplevert. Bijvoorbeeld meer wooncomfort, een mooiere omgeving, een levensloopbestendige woning of meer woningwaarde. De les van bestaande energieloketten, zoals Groningen Woont Slim,is dat andere overwegingen vaak de reden zijn om ja te zeggen en dat er lokale koplopers en ambassadeurs nodig zijn om de buurt in beweging te krijgen.

3. Betrek de stakeholders en zorg voor de juiste kennis en expertise

Het is belangrijk om stakeholders te betrekken bij de uitwerking van het plan. Dit hebben wij gedaan aan de hand van een ‘snelkookpansessie’. Stakeholders en experts trekken een hele dag uit om gezamenlijk de belangrijkste vragen en twijfels op een rij te zetten en deze zo goed mogelijk te beantwoorden. Deze werkvorm bleek constructief en productief: na één dag was duidelijk welke mix aan oplossingen in het uitvoeringsplan reële kans van slagen heeft voor die buurt of voor dat dorp. Bovendien is het inspirerend: door kennis en belangen te bundelen is iedereen na één dag een beetje ‘expert aardgasvrij’!

4. Zorg voor een oplossing voor iedereen

Het is gemakkelijk om over andermans portemonnee te beslissen, maar niet iedereen kan zomaar investeren in duurzame oplossingen. Als een hele wijk van het aardgas af gaat, moet je er rekening mee houden dat er ook een oplossing is voor de bewoner met de kleine beurs. Dit kan in de vorm van bijvoorbeeld een lening of voor wie niet kan lenen: een abonnementsvorm. Het is daarbij van belang dat mensen in de nieuwe situatie niet méér betalen dan voorheen. Gelukkig bleken er steeds oplossingen te zijn die dat mogelijk maken.

5. Trots zijn op je aardgasvrije wijk

De proeftuinen waaraan nu wordt gewerkt, zijn de eerste wijken die van aardgas af gaan. Door bewoners nadrukkelijk te betrekken bij het aardgasvrij maken van hun wijk ontstaat bij veel bewoners een gevoel van trots en saamhorigheid.

Dorpsbelangen Wagenborgen over de proeftuin van Nieuwolda en Wagenborgen: “Iedereen weet dat het aardgas reeds op vrij korte termijn verleden tijd zal zijn. Als het Rijk met de plannen instemt betekent dit een geweldige impuls voor beide dorpen.”

Wanneer zien we het resultaat?

Voor iedere gemeente is een uitvoeringsplan met steun van de colleges van Burgemeesters en Wethouders ingediend. Nu is het afwachten: uiterlijk 1 oktober 2018 maakt het ministerie de selectie van de proeftuinen bekend. In de tussentijd zitten de kandidaat proeftuinen niet stil en worden er de nodige voorbereidingen getroffen. Wij hebben er alle vertrouwen in dat deze gemeenten na 1 oktober op volle vaart verder kunnen met hun plannen.

Meer weten? Aan het opzetten van de uitvoeringsplannen voor de proeftuinen werkten diverse Procappers mee: Frits Schutte, Johan Duut, Erik Kroes, Arjen Terpstra, Boy Zelle en Raymond Dekker. Wij kunnen hier meer over vertellen.

Partnerblog door: Daniël Depenbrock (KAW), Arjen Terpstra en Johan Duut